سازوکار تیروئید

تیروئید به منظور کنترل متابولیسم هورمون‌های  T4 و T3  را تولید و آزاد می‌کند همینطور مقدار مصرف انرژی را به سلول‌های بدن مخابره می‌کند. یک غده تیروئید سالم که به درستی کار خود را انجام دهد میزان مناسبی از هورمون‌ها را تولید کرده و به نحوی عملکرد متابولیسم را کنترل می‌کند که فرد دچار هیچگونه مشکلی نشود و همینطور هر چقدر که هورمون‌های تولید شده توسط این غده مصرف شوند غدد تیروئید سریعاً جایگزین آن را تولید می‌کند. مقدار هورمون تیروئید تولید شده در جریان خون به واسطه غده هیپوفیز که در زیر مغز و در مرکز جمجمه قرار دارد کنترل و ردیابی و در صورتی که ازدیاد و یا فقدان این هورمون توسط هیپوفیز احساس شود هورمون  TSH  آزاد شده و برای تیروئید ارسال می‌شود تا این اطلاعات را به غده تیروئید برساند. اما تمام این موارد گفته شده همگی در رابطه با تیروئید‌های هستند که به مانند ساعت و فارغ از هرگونه مشکلات تیروئیدی فعالیت می‌کنند.

بنابراین تکلیف افرادی که مشکلات مربوط به غده تیروئید دارند چه می‌شود و این مشکلات چگونه خود را نشان می‌دهند و چطور می‌توان آن را درمان یا کنترل کرد؟ این موضوعات را به تفصیل در ادامه شرح داده‌ایم.

مشکلات تیروئیدی

هرگونه فعالیت زیاد یا کم و غیر استاندارد توسط غده تیروئید از جمله مشکلات تیروئیدی به شمار رفته و باعث ایجاد عوارض مختلف و متفاوت می‌شود هنگامی که این غده مقدار زیادی هورمون تولید می‌کند سرعت مصرف انرژی در بدن بیشتر شده که به این حالت پرکاری تیروئید گفته می‌شود اما هنگامی که غده تیروئید به قدر کافی هورمون تولید نکند سرعت مصرف انرژی کم‌تر شده و به این حالت کم کاری تیروئید گفته می‌شود که به دلایل مختلفی این اختلالات برای افراد به وجود می‌آید.

چه کسانی به اختلالات تیروئید مبتلا می‌شوند؟

دقیق‌ترین آمار منتشر شده در رابطه با مشکلات غده تیروئید مربوط به کشور ایالات متحده امریکا است که بیان می‌کند حدود ۲۰ میلیون آمریکایی مبتلا به بیماری تیروئید هستند. مشکلات تیروئیدی هیچ ربطی به سن و سال، رنگ پوست، ملیت و موارد دیگر این چنینی ندارند و تنها موضوعی که تا حدودی در ابتلا به بیماری تیروئید مؤثر است جنسیت می‌باشد چرا که زنان ۵ تا ۸ برابر بیشتر از مردان در ابتلا به این بیماری مستعد هستند ولی چند دلیل اساسی نیز برای این امر وجو دارد که به شرح زیر است:

• تیروئیدیت: نوعی التهاب غده مربوط به تیروئید است که باعث کم شدن تولید هورمون‌ها می‌شود.
• تیروئید هاشیموتو: نوعی بیماری و اختلال در سیستم ایمنی که بدون درد و ارثی است.
• تیروئیدیت بعد از زایمان: این حالت در ۵ تا ۹ درصد از زنان بعد از زایمان رخ می‌دهد و معمولاً به صورت موقتی بوده و دائمی نمی‌باشد.
• کمبود ید: ید عنصری است که غده تیروئید از آن برای تولید هورمون استفاده می کند و کمبود آن باعث اختلال در کارکرد این غده خواهد شد.

·       غده تیروئید کم کار مادرزادی: از هر ۴۰۰۰ نفر یک نوزاد به این بیماری مبتلا می‌شود و در صورتی که تشخیص و درمان صورت نگیرد کودک دچار عقب ماندگی‌های ذهنی و جسمی خواهد شد

البته که با وجود تمام تحقیقات و تشخیص‌هایی که در این رابطه صورت گرفته بازهم تمام دلایل این بیماری مرموز مشخص نشده و ممکن است دلایل دیگر و حتی ناشناخته‌ای برای بروز مشکلات تیروئیدی وجود داشته باشد.

علائم بیماری تیروئید

در صورتی که شما دارای هر گونه مشکلات تیروئیدی باشید طبیعتا عوارضی شامل حال شما شده و این عوارض خود را به طرزی نشان خواهند داد و هر کدام از این طرز بیان مربوط به یک نوع مشکل تیروئیدی می‌باشد که در ادامه به آن‌ها اشاره شده است.

• تغییر شدید وزن
• ریزش مو شدید
• بیرون زدن چشم
• افت سطح انرژی
• تپش قلب شدید
• نا منظمی در قاعدگی
• نازک شدن شدید پوست
• تضعیف حافظه و مه مغزی
• مشکلات گوارشی و حرکت روده
• فشار خون خارج از محدوده استاندارد
• تسریع در روند از دست دادن تراکم استخوان
• اختلال در هیجانات و احساسات و افسردگی

تمامی موارد بستگی به نوع مشکل تیروئیدی و همینطور شدت آن و در نهایت سیستم بدنی فرد دارد و ممکن است دو مشکل مشابه علائم متفاوت بر روی بدنه افراد داشته باشد.

تشخیص بیماری تیروئید

نوزادان برای اینکه به صورت مادرزادی مبتلا به مشکلات تیروئیدی نباشند در همان دوران غربالگری شده و آزمایش می‌شوند همینطور در صورتیکه شما هر کدام از علائمی که در رابطه با بیماری‌های تیروئید گفته شد را به صورت دائمی دارید حتماً باید به پزشک مراجعه کنید اما به صورت کلی تشخیص بیماری تیروئید کار ساده‌ای نیست ولی نکته مثبتی که در این رابطه وجود دارد این است که تست هورمون تحریک‌کننده تیروئید برای تشخیص بیماری‌های مربوط به این غده حتی قبل از شروع علائم نیز قابل انجام می‌باشد و نتیجه معتبری را ارائه خواهد داد همچنین در صورتی که مشکل مادرزادی نباشد زنان و مردان بالاتر از ۳۵ سال می‌توانند اقدام کرده و غربال شوند.

درمان بیماری تیروئید

همانطور که پیشتر ذکر شد مشکلات تیروئیدی همراه آورنده اختلالات هورمونی مربوط به غدد تیروئید می‌شود بنابراین باید از دارو‌ها و متد‌های درمانی استفاده شود که احیا‌کننده و بازگرداننده سطح این هورمون به حالت نرمال باشد. کم کاری تیروئید با داروی به نام لووتیروکسین که یک قرص هورمونی است درمان می‌شود و این قرص وظیفه دار جبران کمبود هورمون مربوط به غده تیروئید در بدن می‌باشد. تعیین دوز این دارو بر اساس نتایج آزمایش و همینطور نظر پزشک است که در نهایت می‌تواند اسب سرکش تیروئید را رام کرده و به حالت نرمال بازگرداند.

پرکاری تیروئید معمولاً درمان سخت‌تری دارد. این نوع درمان شامل فرایند‌هایی مختلف برای استفاده از دارو است که در نهایت از تولید هورمون بیش از حد جلوجلوگیری کرده که این کار از طریق ید رادیواکتیو که غیر فعال‌کننده تیروئید است انجام می‌شود و حتی در موارد خاص و حاد لازم است که توسط جراحی تیروئید به صورت کامل یا بخشی از این غده برداشته شود. ید رادیواکتیو  مشهور‌ترین روش درمان می‌باشد و از عوارض آن بروز مشکلات تیروئیدی مربوط به کم کاری می‌شود و لازم است که در این حالت برای بازگرداندن هورمون به سطح نرمال از دارو‌هایی همانند لووتیروکسین استفاده شود.

جمع بندی

با توجه به تمام فرآیند‌های درمانی و همینطور متد‌ها و دارو‌های مختلف متأسفانه باید گفت این بیماری جزء معدود بیماری‌های می‌باشد که تا آخر عمر فرد را درگیر می‌کند و به عبارت دیگر قابل درمان و ریشه کن شدن نیست بلکه با مدیریت دقیق و دائمی و مصرف دارو طبق نظر پزشک فرد می‌تواند تا آخر عمر سالم زندگی کرده و از زندگی سالم و طبیعی برخوردار باشد.